محتوای این صفحه (قابل کلیک)
آپنه خواب کودکان: هشداری جدی که والدین باید بدانند
آپنه خواب کودکان یک اختلال خواب جدی است که می‌تواند عواقب خطرناکی برای سلامت و رشد کودکان داشته باشد. این بیماری که با انسداد مکرر راه هوایی فوقانی در طول خواب مشخص می‌شود، اغلب نادیده گرفته می‌شود اما می‌تواند تأثیرات منفی قابل توجهی بر کیفیت زندگی کودک و خانواده او داشته باشد.دکتر مصطفی امیری، متخصص مغز و اعصاب و فلوشیپ اختلالات خواب، می‌گوید: “آپنه خواب در کودکان یک مشکل جدی است که اغلب تشخیص داده نمی‌شود. ما در کلینیک مغز و اعصاب و روان خود، روزانه با والدین نگرانی مواجه می‌شویم که از مشکلات خواب فرزندانشان شکایت دارند. تشخیص و درمان به موقع این اختلال برای جلوگیری از عوارض طولانی مدت آن ضروری است.”
علائم و نشانه‌های آپنه خواب کودکان
علائم آپنه خواب در کودکان ممکن است با بزرگسالان متفاوت باشد. برخی از مهمترین نشانه‌ها عبارتند از:
- خروپف شدید و مداوم
- وقفه‌های تنفسی قابل مشاهده در طول خواب
- تنفس دهانی
- تعریق شبانه
- خواب ناآرام و تغییر مکرر وضعیت بدن
- شب ادراری
- سردردهای صبحگاهی
- خواب‌آلودگی روزانه یا بیش‌فعالی
- مشکلات رفتاری و تحصیلی
یک مطالعه جدید در سال 2023 نشان داد که کودکان مبتلا به آپنه خواب 2.5 برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال بیش‌فعالی و کمبود توجه (ADHD) هستند1.
عوامل خطر و علل آپنه خواب کودکان
برخلاف بزرگسالان که چاقی عامل اصلی آپنه خواب است، در کودکان علل متعددی می‌تواند منجر به این اختلال شود:
- بزرگی لوزه‌ها و آدنوئید
- چاقی
- ناهنجاری‌های ساختاری صورت و فک
- اختلالات عصبی-عضلانی
- سندرم‌های ژنتیکی مانند سندرم داون
- آلرژی‌ها و مشکلات تنفسی
تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که عوامل ژنتیکی نیز می‌توانند در بروز آپنه خواب کودکان نقش داشته باشند. یک مطالعه در سال 2022 ارتباط بین برخی واریانت‌های ژنتیکی و افزایش خطر ابتلا به آپنه خواب در کودکان را نشان داد2.
عوارض و پیامدهای آپنه خواب کودکان
دکتر امیری هشدار می‌دهد: “آپنه خواب درمان نشده می‌تواند عوارض جدی و طولانی مدتی برای کودکان داشته باشد.” برخی از این عوارض عبارتند از:
- اختلالات رشد و نمو
- مشکلات قلبی-عروقی
- اختلالات شناختی و یادگیری
- مشکلات رفتاری و روانی
- کاهش کیفیت زندگی
یک مطالعه جدید در سال 2023 نشان داد که کودکان مبتلا به آپنه خواب 30% بیشتر در معرض خطر ابتلا به فشار خون بالا هستند3.
تشخیص آپنه خواب کودکان
تشخیص دقیق آپنه خواب در کودکان نیازمند ارزیابی‌های تخصصی است. روش‌های تشخیصی شامل:
- شرح حال دقیق و معاینه فیزیکی: پزشک علائم و نشانه‌های بیماری را بررسی می‌کند.
- پلی‌سومنوگرافی: این تست استاندارد طلایی برای تشخیص آپنه خواب است که در آن پارامترهای مختلف خواب و تنفس کودک در طول شب ثبت می‌شود.
- تصویربرداری: در برخی موارد، CT اسکن یا MRI برای بررسی ساختار راه هوایی ممکن است لازم باشد.
یک مطالعه در سال 2023 نشان داد که استفاده از هوش مصنوعی در تحلیل داده‌های پلی‌سومنوگرافی می‌تواند دقت تشخیص آپنه خواب در کودکان را تا 95% افزایش دهد4.
درمان آپنه خواب کودکان
درمان آپنه خواب در کودکان بسته به علت و شدت بیماری متفاوت است. برخی از روش‌های درمانی عبارتند از:
- جراحی برداشتن لوزه و آدنوئید: این روش در بسیاری از کودکان مؤثر است.
- دستگاه CPAP: در موارد شدیدتر، استفاده از دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) ممکن است توصیه شود.
- درمان‌های دارویی: در برخی موارد، استفاده از اسپری‌های استروئیدی بینی یا داروهای ضد التهاب ممکن است کمک‌کننده باشد.
- کاهش وزن: در کودکان چاق، کاهش وزن می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.
- ارتودنسی: در برخی موارد، اصلاح ساختار فک و دندان‌ها می‌تواند مفید باشد.
یک مطالعه جدید در سال 2022 نشان داد که ترکیب جراحی برداشتن لوزه و آدنوئید با درمان‌های ارتودنسی می‌تواند نتایج بهتری در درمان آپنه خواب کودکان داشته باشد5.
پیشگیری و مراقبت‌های لازم
دکتر امیری تأکید می‌کند: “پیشگیری و تشخیص زودهنگام آپنه خواب در کودکان بسیار مهم است. والدین باید به الگوی خواب فرزندانشان توجه کنند و در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک، حتماً با پزشک مشورت کنند.”برخی از توصیه‌های پیشگیرانه عبارتند از:
- حفظ وزن سالم
- رعایت بهداشت خواب مناسب
- کنترل آلرژی‌ها و مشکلات تنفسی
- اجتناب از قرار دادن کودک در معرض دود سیگار
یک مطالعه در سال 2023 نشان داد که بهبود کیفیت هوای داخل خانه می‌تواند خطر ابتلا به آپنه خواب در کودکان را تا 20% کاهش دهد6.
نتیجه‌گیری
آپنه خواب کودکان یک مشکل جدی سلامتی است که نیاز به توجه ویژه دارد. تشخیص و درمان به موقع این اختلال می‌تواند از بسیاری از عوارض جدی جلوگیری کند و کیفیت زندگی کودک و خانواده او را بهبود بخشد. والدین باید نسبت به علائم این بیماری هوشیار باشند و در صورت مشاهده هرگونه نشانه مشکوک، با متخصصان مجرب مشورت کنند.دکتر امیری در پایان می‌گوید: “در کلینیک مغز و اعصاب و روان ما، ما از پیشرفته‌ترین روش‌های تشخیصی و درمانی برای کمک به کودکان مبتلا به آپنه خواب استفاده می‌کنیم. هدف ما این است که هر کودک بتواند از یک خواب سالم و با کیفیت بهره‌مند شود و به پتانسیل کامل خود در زندگی دست یابد.”
متخصص درمان آپنه خواب
آپنه خواب همان گونه که گفتیم نوعی اختلال خواب محسوب می شود و به همین خاطر ، درمان آن در حوزه ی کاری یک متخصص اختلالات خواب می باشد.
اما همان گونه که می دانید مهم ترین قدم برای درمان هر بیماری ای ، تشخیص به موقع و صحیح است.علاوه بر این درباره بیماری آپنه خواب کودکان باید بگوییم که مهم ترین اصل علت به وجود آمدن آن می باشد.
اما روند تشخیص این بیماری در مرکز خواب جایروس به چه صورت می باشد؟!
در ابتدا پزشک متخصص آپنه خواب ، علائم و سابقه ی پزشکی کودک شما را بررسی خواهد کرد و معاینه ای بالینی را برای وی ترتیب خواهد داد. ممکن است در این روند، چندین آزمایش و تست نیز صورت بگیرد.
این تست ها ممکن است شامل موارد زیر باشند :
- تست خواب(پولی سومنوگرافی) : کودک شما یک شب را در مطب پزشک گذرانده و وضعیت وی به دقت تحت نظر خواهد بود.در این تست، سنسورهایی به بدن کودک وصل می شود تا فعالیت مغز ، الگوی تنفسی، خروپف؛ سطح اکسیژن ؛ ضربان قلب و فعالیت عضلات وی در هنگام خواب، ثبت و ضبط شود.پس از آن نتایج حاصل از این تست ، در اختیار پزشک قرار گرفته و تفسیر خواهند شد!!
- در صورتی که پزشک کودک کاملا به آپنه خواب انسدادی مطمئن باشد و انجام تست خواب نیاز نباشد، اندازه گیری سطح اکسیژن خون می تواند در تشخیص صحیح موثر و مفید باشد.این اندازه گیری را می توان در خانه نیز انجام داد گرچه بیشتر مواقع نتایج به دست آمده از این نوع آزمایش دقیق نخواهند بود و به هر حال کودک شما به تست خواب نیاز خواهد داشت!
- الکتروکاردیوگرام : در این روش ، سنسورهایی که سیم هایی (الکترودها) به آن وصل است ، پالس های الکتریکی ای که توسط قلب کودک داده می شود را اندازه گیری می کنند.معمولا این روش هنگامی استفاده می شود که پزشک ، مشکوک به وجود بیماری قلبی در کودک باشد.
درمان قطعی آپنه خواب
- برداشتن لوزه ها و گرفتگی بینی : ممکن است پزشک اختلالات خواب مرکز جایروس، شما را به یک متخصص گوش،حلق و بینی کودکان ارجاع دهد تا راجع به برداشتن لوزه ها و هم چنین گرفتگی بینی با شما صحبت کند. جراحی برداشتن لوزه ها می تواند وضعیت آپنه خواب را از طریق باز کردن راه های تنفسی بهبود ببخشد! بر اساس وضعیت کودک ممکن است روش های دیگری از جراحی باز کردن گذرگاه های تنفسی نیز به شما توصیه شود.
- فشار مثبت جریان هوا (CPAP) : با ارسال جریان مداوم هوا می توان تا حد زیادی آپنه خواب را در کودکان درمان کرد. در این روش ، دستگاهی که مجهز به یک ماسک است(این ماسک باید در طول شب روی دهان یا بینی کودک قرار بگیرد) به آهستگی هوا را به ریه ی کودک می فرستد!!این دستگاه فشار هوا را به پشت حلق کودک ارسال می کند تا راه های تنفسی کودک را باز نگه دارد.بیشتر مواقع ، درمان آپنه خواب با سی پپ کاملا موثر و مفید است و نیازی به درمان های دیگر نخواهد بود. به خاطر داشته باشید که خرید سرخورد دستگاه سی پپ و استفاده ی کودک از آن بدون مجوز پزشک، می تواند خطرناک باشد و منجر به بدتر شدن این عارضه گردد. همه چیز باید تحت نظر پزشک متخصص اختلالات خواب و هم چنین تشخیص های وی باشد!!
در صورتی که کودک شما با استفاده از این ماسک ها به هنگام خواب، مشکل دارد و نمی تواند به راحتی بخوابد، می توانید از پزشک مجموعه ی جایروس بخواهید که با توجه به رشد کودک این ماسک را تنظیم کند!!
- ابزارهای داخل دهانی : ابزارهای داخل دهانی مانند ابزارهای دندانپزشکی یا “دهان گیر” می توانند فک پایین کودک را جا به جا کرده و زبان را جلو بیاورد تا راه تنفسی کودک هنگام خواب باز بماند.اما به خاطر داشته باشید که فقط برخی از کودکانی که مشکلات ساختاری فک و دهان دارند ، می توانند با این روش درمان شوند. به همین خاطر این روش برای همه ی کودکانی که مبتلا به آپنه خواب هستند ، موثر نیست!
چه تغییراتی در سبک زندگی می توان داد ؟
- از تحریک کننده های راه تنفسی و آلرژی زاها اجتناب کنید. همه کودکانی، به ویژه کودکانی که مبتلا به آپنه انسدادی خواب هستند، باید از تنفس دود تنباکو یا سایر مواد آلرژی زا یا آلاینده های ساختمانی اجتناب کنند ، زیرا ممکن است باعث تحریک راه تنفسی و در نتیجه انسداد آن ها شوند!! به همین خاطر تا جایی که می توانید محیطی پاکیزه و بدون آلودگی برای کودک خود مهیا نمایید!!
- کاهش وزن : در صورتی که کودک شما اضافه وزن دارد یا چاق به حساب می آید ، شاید پزشک وی، توصیه به لاغری و کاهش وزن داشته باشد.می توانید به یک پزشک متخصص تغذیه مراجعه کرده و از وی بخواهید که رژیمی متناسب با شرایط کودکتان تنظیم کند تا بتوانید به تدریج وضعیت وزن وی و در نتیجه آپنه خواب او را درمان کنید!!
آپنه خواب در نوزادان
آپنه خواب در نوزادان ممکن است مرکزی، انسدادی یا ترکیبی باشد. آپنه خواب مرکزی هنگامی رخ می دهد که بدن قادر به تنفس نیست و برای لحظاتی دچار وقفه ی تنفسی می شود. این بیماری معمولا به خاطر وجود مشکلی در مغز یا قلب رخ می دهد.
اصلی ترین نوع آپنه خوابی که در نوازدان رخ می دهد ، از نوع آپنه ی ترکیبی می باشد.
اما آپنه خوابی که در کودکان بزرگ تر اتفاق می افتد، عموما از نوع آپنه خواب مرکزی می باشد.
مشکلات تنفسی ناشی از آپنه خواب در نوزادان می تواند به بروز مشکلات وخیمی منجر شود.ممکن است کودک شما به اندازه کافی اکسیژن در خون خود نداشته باشد!
آپنه خواب در نوزادان دو علت اصلی و اساسی دارد :
- یا ممکن است به خاطر مشکلات ناشی از عدم رشد باشد
- یا این که مغز به اندازه ی کافی رشد نکرده باشد.
در هر صورت این عارضه ای جدی است که باید فورا به دنبال درمان آن باشید!!